Sei liburu berrargitaratu ditu Hiriak, eta obra osoa apailatu eta kaleratuko du hiru urteren buruan.
Literatur obra zabalaren egilea izan arren -sei nobela, ipuin liburua eta ezin konta ahala artikulu argitaratu zituen bizi zelarik-, jendea Mario onaindiaz (Bilbo, 1948-Gasteiz, 2003) politikari moduan oroitzen da gehienetan, ia beti; askoz gutxiagotan idazle moduan. «Politikan eta beste gauza askotan ibili zen, eta idazle eta itzultzaile alderdia itzalean geratu da», onaindia zenaren lehengusu eta adiskide min Manu Gojenolaren ustez. Oker hori konpondu nahirik, onaindiaren obra osoaren argitalpena jarri du abian Hiria argitaletxeak, Gojenolak gidatuta. Hiru urtean 27 liburu argitaratuko ditu Hiriak Mario onaindiaren Biblioteka bilduman, eta horietako sei plazan dira jada: Elurtzan datzaten zuhaitz enborrak, Grand Placen aurkituko gara, Gilen Garateako batxilerra eta Delrincon-en motorra nobelak; Gau ipuinak narrazio bilduma; eta Saioak artikulu bilduma.
Bildumako aurreneko liburuak –Elurtzan datzaten zuhaitz enborrak– bilduma osoa aurkezten eta Mario onaindia idazlearen berri ematen duten lau hitzaurre ditu: Luis Haranburu Altuna, Antonio Muñoz Molina, Ivan Igartua eta Manu Gojenola dira hitzaurre horien egileak.
NOBELA ARGITARAGABEA. onaindiak bizi zelarik argitaratutako liburuak berrargitaratzeaz gain, haren lan argitaragabe batzuk ere jasoko ditu bildumak. Horietako bat Ez gaztanberak hezurrik nobela izango da, onaindiak 1975ean Bizkaiko Aurrezki Kutxaren lehiaketara bidali eta galdua. Lan hori berreskuratzeko esperantza du Gojenolak.
Onaindia «konplexutasun» handiko pertsona zen, Gojenolaren ustez. «Politikak beste guztia itzalean utzi du beharbada, baina gauza askoren inguruan zekien asko: euskara, literatura, zinema, antzerkia, komikia… Gai bat hartzen zuenean hondoraino zihoan harekin. Inguruko guztiak irakurtzen zituen, eta memoria handia zuen. Horretaz gain, oso sentibera zen. Askatasunaren ideiaren inguruan aritu zen beti: gizabanakoaren edo pertsonaren askatasuna Elizaren aurrean, gizartearen aurrean, erakundeen aurrean, senarraren aurrean… Askatasunaren ideia nagusi horri era askotako janzkiak jarri zizkion literatura idaztean».
AURKIKUNTZA BAT ABIABURU. onaindiaren ama hil ondotik, haren etxeko ganbaran -Eibarren (Gipuzkoa)- egindako aurkikuntza batek bultzatu zuen Gojenola onaindiaren obra osoa argitaratzeko bideari ekitera. onaindiaren hainbat lan argitaragabe aurkitu zituen han, ezustean. «Altxor bat aurkitzearen antzekoa izan zen, eta pentsatu nuen lan argitaragabe horiek argitaratzea. Gero jakin nuen Luis Haranburu Altuna, Hiria argitaletxeko arduraduna, obra osoa argitaratzeko prest zegoela». Horrela jarri zen abian Haranburu eta Gojenolaren arteko elkarlana, onaindiaren obra osoa argitaratzea xede.
«2004ko otsailaren amaieran hil zen Marioren ama, eta handik lauzpabost hilabetera, ganbara ordenatu eta garbitzen ari ginela, poltsa handi bitan Mariok kartzelan egindako itzulpenak aurkitu genituen», ekarri du gogora Gojenolak. «Nik maiz galdetu nion Mariori itzulpen haiei buruz, eta hark beti esaten zidan Lur argitaletxean utzi zituela, eta gero handik Ordago argitaletxera eraman zituztela. Harrigarria egiten zitzaidan horrenbeste kostatako lanen arrastorik ez izatea, baina azkenean ikusi nuen bazekiela non zeuden. Koadernatuta eta argitaratzeko baimen eta guzti aurkitu genituen itzulpenak ganbaran».
Caceresko kartzelan preso zegoela, Espainian, hamar itzulpen egin zituen, baina horietatik bakarra argitaratu zen: Louis Luziano Bonaparteren Brumarioaren 18a. «Lur argitaletxeak itzulpen gehiago argitaratzeko asmoa zuen, eta Etorrek eta Jakinek ere izan zuten asmo hori gero, baina azkenean, ez dakit zergatik, ez zituzten argitaratu». Hiriaren bildumak itzulpen guztiak emango ditu argitara.
Itzulpenak ez ezik, onaindiak euskararen inguruan idatzitako oharrak eta lan teorikoak ere aurkitu zituzten haren ama zenaren etxeko ganbaran, horiek ere Caceresko kartzelan idatziak.
«Askatasunaren ideiaren inguruan aritu zen, eta ideia horri era askotako janzkiak jarri zizkion idaztean»
Manu Gojenola
Bildumaren apailatzailea
Juan Luis Zabala, BERRIA.INFO, 8/11/2006